:
BÀI VIẾT "NHÀ NƯỚC, TRUYỀN THÔNG VÀ XÃ HỘI DÂN SỰ"
Trên Tuần Việt Nam, TS. Nguyễn Sĩ Phương có bài viết: "Nhà nước, truyền thông và xã hội dân sự" (đăng ngày 18/08/2009). Đây là bài viết hay, sinh viên Luật nên đọc bài viết hữu ích này theo đường link dưới đây:
http://tuanvietnam.net/vn/thongtindachieu//7758/index.aspx
Bài viết đã đưa ra nhiều ví dụ, và lập luận khá chính xác từ thực tiễn ở CHLB Đức, phản ánh một xu hướng dân chủ hóa xã hội tất yếu hiện nay.
Đặc biệt, tác giả đã đưa ra một quan điểm, tôi cho rằng rất đúng, khi nói rằng: "Xã hội dân sự nằm giữa các vòng tròn nhà nước, thị trường và gia đình, làm cho người ta dễ liên tưởng đến công thức toán học, khi xã hội dân sự lớn lên thì các vòng tròn sẽ bé đi, đe doạ quyền lực nhà nước, mà không biết rằng tổng 3 vòng tròn cùng xã hội dân sự không nằm trong một khung giới hạn, cái này lớn cái kia sẽ bé, mà ngược lại chúng tương tác nhau cùng tăng lên theo sự phát triển nhu cầu xã hội".
Tuy nhiên, sau đó tác giả lại dẫn câu nói của Philipp Rösler để kết luận bài viết là “Phải xây dựng một xã hội mạnh, thay vì một nhà nước mạnh...”. Việc trích dẫn này như một thông điệp của toàn bài dẫn đến sự hoài nghi, thậm chí hiểu sai quan điểm mà tác giả đã nêu ra ở phần trước đó khi tác giả đã khẳng định rằng "chúng cùng tăng lên theo nhu cầu xã hội". Để góp phần làm sáng tỏ hơn vấn đề tôi xin chia sẻ ở hai góc độ sau:
Thứ nhất, tôi đồng tình với tác giả về quan điểm cho rằng, muốn có xã hội dân sự thì quyền lực nhà nước phải bị giới hạn. Khi quyền lực nhà nước bị giới hạn, các quyền tự do của công dân được mở rộng thì khi đó các hiệp hội, các tổ chức phi chính phủ - NGO… (gọi chung là xã hội dân sự, ở Đức đó là khái niệm die Gesellschaften, ở Mỹ đó là Civil Society) mới có cơ sở tồn tại, phát triển.
Ở Đức, sở dĩ xã hội dân sự tồn tại và phát triển lành mạnh, bởi Hiến pháp đã giới hạn quyền lực nhà nước ở Điều 20 Luật cơ bản, vĩnh viễn hóa những nguyên tắc dân chủ ở Điều 79 khoản 3, đã trao cho công dân đầy đủ các quyền tự do như tự do báo chí (Pressefreiheit), tự do biểu tình (Versammlungsfreiheit), tự do lập hội (Vereinigungsfreiheit ), tự do tín ngưỡng (Glaubensfreiheit) v.v…và quan trọng là những quyền này được bảo vệ bởi Toà án hiến pháp độc lập.
Thứ hai, thời đại dân chủ, nhà nước không cần MẠNH theo nghĩa một nhà nước có quá nhiều quyền hành, ôm đồm, làm tất cả, làm cả những việc tư nhân hay các tổ chức khác có thể làm. Nhưng nhà nước cần phải MẠNH theo nghĩa NHÀ NƯỚC HIỆU QUẢ. Nào là thiên tai, lũ lụt, dịch bệnh, nào là điều tiết thị trường, giải quyết lao động, việc làm, nào là xử lý ô nhiễm môi trường, xử lý các vấn đề "nóng" của xã hội v.v... đâu đâu cũng cần sự phản ứng nhanh nhạy, kịp thời, hiệu năng của nhà nước, nhất là trong bối cảnh kinh tế, chính trị, xã hội đầy biến động, đang diễn ra nhanh đến chóng mặt như hiện nay.
NMT
http://tuanvietnam.net/vn/thongtindachieu//7758/index.aspx
Bài viết đã đưa ra nhiều ví dụ, và lập luận khá chính xác từ thực tiễn ở CHLB Đức, phản ánh một xu hướng dân chủ hóa xã hội tất yếu hiện nay.
Đặc biệt, tác giả đã đưa ra một quan điểm, tôi cho rằng rất đúng, khi nói rằng: "Xã hội dân sự nằm giữa các vòng tròn nhà nước, thị trường và gia đình, làm cho người ta dễ liên tưởng đến công thức toán học, khi xã hội dân sự lớn lên thì các vòng tròn sẽ bé đi, đe doạ quyền lực nhà nước, mà không biết rằng tổng 3 vòng tròn cùng xã hội dân sự không nằm trong một khung giới hạn, cái này lớn cái kia sẽ bé, mà ngược lại chúng tương tác nhau cùng tăng lên theo sự phát triển nhu cầu xã hội".
Tuy nhiên, sau đó tác giả lại dẫn câu nói của Philipp Rösler để kết luận bài viết là “Phải xây dựng một xã hội mạnh, thay vì một nhà nước mạnh...”. Việc trích dẫn này như một thông điệp của toàn bài dẫn đến sự hoài nghi, thậm chí hiểu sai quan điểm mà tác giả đã nêu ra ở phần trước đó khi tác giả đã khẳng định rằng "chúng cùng tăng lên theo nhu cầu xã hội". Để góp phần làm sáng tỏ hơn vấn đề tôi xin chia sẻ ở hai góc độ sau:
Thứ nhất, tôi đồng tình với tác giả về quan điểm cho rằng, muốn có xã hội dân sự thì quyền lực nhà nước phải bị giới hạn. Khi quyền lực nhà nước bị giới hạn, các quyền tự do của công dân được mở rộng thì khi đó các hiệp hội, các tổ chức phi chính phủ - NGO… (gọi chung là xã hội dân sự, ở Đức đó là khái niệm die Gesellschaften, ở Mỹ đó là Civil Society) mới có cơ sở tồn tại, phát triển.
Ở Đức, sở dĩ xã hội dân sự tồn tại và phát triển lành mạnh, bởi Hiến pháp đã giới hạn quyền lực nhà nước ở Điều 20 Luật cơ bản, vĩnh viễn hóa những nguyên tắc dân chủ ở Điều 79 khoản 3, đã trao cho công dân đầy đủ các quyền tự do như tự do báo chí (Pressefreiheit), tự do biểu tình (Versammlungsfreiheit), tự do lập hội (Vereinigungsfreiheit ), tự do tín ngưỡng (Glaubensfreiheit) v.v…và quan trọng là những quyền này được bảo vệ bởi Toà án hiến pháp độc lập.
(Ảnh minh họa: Các cuộc đình công ở Việt Nam xảy ra nhiều,
nhưng tuyệt đại đa số đều là các cuộc đình công bất hợp pháp.)
nhưng tuyệt đại đa số đều là các cuộc đình công bất hợp pháp.)
Thứ hai, thời đại dân chủ, nhà nước không cần MẠNH theo nghĩa một nhà nước có quá nhiều quyền hành, ôm đồm, làm tất cả, làm cả những việc tư nhân hay các tổ chức khác có thể làm. Nhưng nhà nước cần phải MẠNH theo nghĩa NHÀ NƯỚC HIỆU QUẢ. Nào là thiên tai, lũ lụt, dịch bệnh, nào là điều tiết thị trường, giải quyết lao động, việc làm, nào là xử lý ô nhiễm môi trường, xử lý các vấn đề "nóng" của xã hội v.v... đâu đâu cũng cần sự phản ứng nhanh nhạy, kịp thời, hiệu năng của nhà nước, nhất là trong bối cảnh kinh tế, chính trị, xã hội đầy biến động, đang diễn ra nhanh đến chóng mặt như hiện nay.
(Ảnh minh họa: Khi cúm H1N1 trở thành đại dịch toàn cầu,
nhà nước có vai trò rất quan trọng trong việc giảm thiểu, hạn chế tối đa dịch bệnh)
Từ đó cho thấy, đòi hỏi về tính hiệu quả của nhà nước chắc chắn sẽ luôn TĂNG THEO NHU CẦU XÃ HỘI. Việc mãi tranh luận câu chuyện nhà nước nên "béo" hay nên "gầy" trong tương quan với xã hội sẽ không giải quyết được vấn đề gì, và đã quá lạc hậu. Mấu chốt vấn đề vẫn là hiệu quả, hay kết quả từ hoạt động mà nhà nước đem lại cho xã hội, cho mỗi doanh nghiệp, mỗi gia đình và mỗi người dân. Vì vậy, sẽ thuyết phục hơn nếu ta cùng đi thẳng vào vấn đề “Xây dựng một xã hội dân sự mạnh, và một nhà nước hiệu quả”.nhà nước có vai trò rất quan trọng trong việc giảm thiểu, hạn chế tối đa dịch bệnh)
NMT